Net Brussel maakt de balans op van de hervorming van de ophalingen tijdens de Raad voor Samenwerking "clean.brussels"

Net Brussel stelde afgelopen dinsdag 17 oktober een evaluatie voor van de hervorming van de ophaling van gesorteerd huishoudelijk afval, in het kader van de Raad voor Samenwerking Gemeenten-Gewest over de stedelijke netheid. Deze balans komt vijf maanden na de invoering van meerdere wijzigingen in de sortering en de frequentie van de ophaling van vuilnisbakken. 

De voornaamste les: er wordt in de periode mei-augustus 2023 voor alle bestanddelen meer gesorteerd.

We herinneren eraan dat er op 15 mei 2023 drie wijzigingen zijn doorgevoerd:

1. De verplichting om huishoudelijk afval te sorteren met de invoering van de oranje zak.
2. Het eveneens verplicht sorteren van verpakkingen en ander plastic afval in de blauwe zak.
   (Buizen, bakjes, kuipjes, potten, bekers, verpakkingsfolie van flessen en blikjes, zakken en
   tassen)
3. De invoering van nieuwe kalenders voor het buiten zetten van zakken met vrachtwagens die 1
   keer per week langskomen voor 10 gemeenten en ophalingen ‘s avonds voor bepaalde zones.

Meer sorteren van voedselafval

Richtlijn (EU) 2018/851 van het Europees Parlement verplicht de ophaling of het hergebruik aan de bron van bioafval en dit ten laatste tegen 31 december 2023. Deze richtlijn legt de lidstaten echter op enige voorbereidingen te doen om tegen 2030 60% van het gemeentelijk afval te hergebruiken of recycleren.

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kan deze doelstelling worden behaald door hergebruik van het organische bestanddeel van huishoudelijk afval, wat onlangs nog meer dan 40% van het gewicht van de witte zak uitmaakte.

Het Gewest keek hier dus erg naar uit. De voornaamste les van de balans van de hervorming is dus dat de hoeveelheden opgehaald bioafval (voedselafval en gemengd afval) aanzienlijk blijven toenemen:

• Tussen mei en augustus 2023 haalde Net Brussel 6998 ton van dit afval op, tegen 3836 ton in dezelfde periode in 2022. Dat is een stijging met 82%.
• De maandelijkse groei in 2023 van dit biogasafval is bemoedigend in de mate dat de hoeveelheden systematisch stijgen tegenover dezelfde maanden in 2022.
• In mei ging dit van 1094 ton naar 1614 ton (+48%).
• In juni ging dit van 1257 ton naar 2196 ton (+75%).
• In juli ging dit van 789 ton naar 1617 ton (+105%).
• In augustus ging dit van 696 ton naar 1571 ton (+126%).

Voor appartementsgebouwen die zijn uitgerust met grote containers zijn de cijfers ook bemoedigend met een volume van 1281 ton voedselafval opgehaald tussen januari en augustus 2023 tegenover 538 ton in dezelfde periode in 2022. Hoewel bijna alle flatgebouwen in het Brussels Gewest een container op wieltjes hebben gekregen (3500 containers werden verdeeld door het Agentschap aan de syndici en de conciërges), nemen op dit moment slechts 35% van hen deel aan de ophaling van bioafval. Net Brussel stelt dus vast dat er nog veel ruimte voor verbetering is.

Stijging van de gescheiden bestanddelen en daling van het restafval

Net Brussel is verheugd vast te stellen dat alle gescheiden bestanddelen toenemen in deze zelfde referentieperiode mei-augustus 2023.

Buizen, bakjes, kuipjes, yoghurtpotjes zijn afval die niet langer in de witte zak maar in de ‘nieuwe’ blauwe zak horen. Ook hier stelt Net Brussel een aanzienlijke stijging van de hoeveelheid blauwe zakken vast.

Tussen mei en augustus 2023 haalde Net Brussel 7219 ton PMC op tegenover 6320 ton. Dat is een stijging met 14%.

Er wordt ook meer groenafval (+28%) en papier/karton (+3%) gesorteerd.

Het rechtstreekse gevolg van de stijging van de gescheiden ophaling is dat er minder restafval in de witte zak zit. Sinds mei 2023 stellen we een daling van 9% van de ophaling van huishoudelijk afval vast, ofwel 6000 ton afval dat niet naar de verbrandingsoven gaat. 

Alain Maron, Brussels Minister voor Milieu en Openbare Netheid: "Deze cijfers tonen aan dat het gedrag van de
Brusselaars positief evolueert, zowel qua vermindering van het restafval als de toegenomen sortering. Om de doelstelling van 30% minder afval naar de verbrandingsoven tegen 2030 te halen en iedereen een gezonde
omgeving en luchtkwaliteit te garanderen, moeten we in de volgende maanden echter blijven sensibiliseren om deze wijzigingen te verduurzamen."

Verbalisering en voortzetting van de sensibilisering

Hoewel een heel grote meerderheid van de Brusselaars de nieuwe kalenders voor het buitenzetten van zakken naleeft, stelt het Agentschap vast dat de zakken nog buiten de voorziene uren op de straat worden geplaatst.

Na aan de hand van beelden de belangrijkste terugkomende problemen te hebben vastgesteld, heeft Net Brussel voorgesteld om vanaf 14 september een eerste reeks verbalisaties te doen om alleen de flagrante schendingen te bestraffen met betrekking tot de niet-naleving van de nieuwe uren maar ook het niet-sorteren.

Deze controles zijn nog aan de gang en tot dusver zijn in de verschillende Brusselse gemeenten een vijftiental acties gevoerd, waarbij telkens 4 controleurs en 2 arbeiders voor openbare netheid waren betrokken.

Deze controles hebben geleid tot een honderdtal proces-verbalen en waarschuwingen. Als het parket besluit niet te vervolgen, moeten de overtreders de ophalingskosten en administratieve boetes betalen. Ter informatie, deze bedragen samen 300 tot 600 euro.

Tegelijk met of voorafgaand aan de verbalisatie blijft Net Brussel de Brusselaars sensibiliseren over het belang van het sorteren van voedselafval en over het naleven van de uren die de afgelopen maanden zijn meegedeeld. Voor de volgende weken is een nieuwe campagne voorzien, waaronder acties ter plaatse en de verdeling van de kalender door meertalige werkers. Teams die vooral inspanningen leveren in wijken waar de resultaten nog ver te zoeken zijn.

Ontmoetingen met en feedback van de gemeenten

De reorganisatie van de ophalingen zorgde voor een betere samenwerking met de gemeenten. Het lokale niveau werd op voorhand betrokken bij het idee over de invoering van de hervorming van de ophalingen en het Agentschap had vervolgens, bij de uitvoering ervan, veelvuldig contact met de gemeentelijke overheden om de realiteit waarmee ze geconfronteerd werden grondig te bepalen. Het Agentschap heeft bij het opstellen van de kalender en de opvolging van de hervorming van de ophalingen in de mate van het mogelijke rekening gehouden met de vragen van de gemeenten.

Na deze stappen en om de verbeterpunten te bepalen wilde Net Brussel de tijd nemen om elke gemeente afzonderlijk te ontmoeten en ernaar te luisteren. In de tweede helft van september waren er bilaterale ontmoetingen.

Een eerste vaststelling drong zich op: in het kader van de bilaterale gesprekken met Net Brussel zijn de gemeentelijke overheden in het algemeen tevreden over de invoering van deze hervorming. 

Desalniettemin blijft het belangrijkste aandachtpunt van de gemeenten het tijdblok 18-20 u, wat voor de meeste gemeenten te kort is om gezinnen toe te laten hun zakken rustig buiten te zetten. Hierover herinnert het Agentschap eraan dat dit met de gemeenten overlegd tijdblok de geluidshinder van te late ophalingen beperkt, net als de aanwezigheid van vuilniszakken op straat. Ook versperren vrachtwagens zo ‘s ochtends de weg niet. Niettegenstaande deze nadere gegevens heeft Net Brussel besloten om na te denken over oplossingen die dit tijdblok kunnen verlengen.

De gemeentelijke overheden hebben andere verbeteringspunten opgeworpen, waar het gewestelijke Agentschap al aan werkt:

• De vermelde sensibiliseringen uitvoeren in functie van de operationele bevindingen op straat, om de gebruikers (gezinnen en handelaars) te herinneren aan de uren van het buitenzetten.
• De repressieve acties coördineren tussen het Agentschap en de gemeenten.

Het Gewestelijk Agentschap voor Netheid wenst de gemeenten te bedanken voor hun waardevolle
feedback, maar ook de Brusselaars die zich de nieuwe gewoonten massaal en in recordtijd eigen hebben gemaakt.

Net Brussel wil ten slotte de aandacht vestigen op het werk van de 497 ophalers, de 280 vrachtwagenchauffeurs, de 55 managers, zonder het administratieve team, de magazijniers en mecaniciens te vergeten die al meer dan
vijf maanden dagelijks betrokken zijn bij deze hervorming. Deze gezamenlijke inspanningen zullen worden beloond met voordelen voor het behoud van ons milieu en een betere netheid van onze straten.